Цац суваргууд

Шинжлэх ухаан, техник технологи хөгжсөнөөр сүүлийн жилүүдэд маш олон цац суварга илрүүлжээ. Хиймэл дагуулаас авсан зургуудаар 2011 оны 5-р сард Нил мөрний ай савд 17 цац суварга, мянгаад булш бунхан, гурван мянгаад эртний суурин илрүүллээ. Энэ нь шавар, элсэн давхаргын дор орсон байгууламжуудыг зурагт буулгадаг хэт улаан туяаны гэрэл зургийн технологи хөгжсөний ач гавьяа юм. Өдгөө энэ бүс нутагт малтлага хийж байгаа бөгөөд 17 цац суваргаас 2 нь лавтай байна гэж баталжээ.

Камбожийн Кох Кэрийн цац суварга

Энэ нь 35 м-ийн өндөртэй, 7 шатлалт цац суварга. Камбожийн хойд нутгийн ширэнгэн ойд байрласан. Энэ хэсэг газрын 35 км2 талбайд 100-гаад сүм, эртниы байгууламжийн нуранги илэрсэн. Цац суваргыг том чулуугаар босгосон агаад ойр орчимд нь чулууны карьергүй. Судлаачид эдгээр чулууны заримыг гараар өрсөн болохыг нь олж тогтоосон ч зарим чулуу нь өөгүй өнгөлгөөтэй байжээ.

Алжирын цац суварга

Батна хотын захад байрлах Имэдрасэний цац суваргыг МЭӨ 220 онд байгуулсан гэж үздэг. Берберүүд том том чулуугаар ийм байгууламж босгодог байж. 30 м-ийн өндөртэй энэ суваргыг берберүүдийн хоёр хаанд зориулан босгосон юм.

Францын Ле Пертусын цац суварга

Францын Лангидок-Руссильон мужид засмал зам тавих үеэр буюу 1976 онд илрүүлсэн энэ цац суваргыг хэдийгээр орчин үед босгосон гэдэг ч зүүн өмнөд талаараа 50 метрийн зузаантай шороо чулуунд булагдсан нь анхаарал татаж буй. 

Канар, Азорын арлуудын цац суварга

Канарын арлуудад ордог Тэнэрифү арлын Гуимар хотод байдаг зургаан цац суваргыг Канарын арлын уугуул иргэд гуанчи нар барьсан гэдэг. Энэ бүс нутагт үсрэнгүй хөгжсөн соёл иргэншил суурьшиж байсан нь усан дор илэрсэн байгууламж, цац суваргуудаас илхэн. Эдгээр цац суварга Сициль, Хойд Америк, Полинезийн байгууламжтай тун төстэй.

Азорын арлуудад нийт 140 цац суварга бий. Зарим нь 13 м хүртэл өндөртэй. Пику арлын байгууламжуудыг хэдэн мянган жилийн настай гэж тогтоожээ. Энд Ром маягийн баганат байгууламж байдаг нь сонирхол татаж байна. Азорын арлуудыг Атлантид тив байсан газартай ойролцоо оршдог гэдэг.

Сициль арал дээрх Этнагийн цац суварга

Францын судлаач Антуан Гигаль Этна уулын хойд энгэрт ихэн голдуу байрласан гучин цац суварга олжээ. Энд дөрвөлжин суурьтай, мохоо өнцөгтэй, шаталсан төрөл бүрийн цац суварга байх агаад эдгээр нь Тэнэрифү, Азорын арлуудын цац суваргатай ихээхэн төстэй. Хэлбэр хэмжээ нь дүйгээд зогсохгүй хийсэн материал нь ижил. Энэ талаар тодорхой судалгаа үгүй бөгөөд цац суваргуудыг нутгийн уугуул иргэд сикулууд (МЭӨ 3000-1600 онд амьдарч байсан) барьсан гэж үздэг. Байшин барилга барьснаар олон цац суварга үрэгдэж үгүй болсон ч ой модонд бүчигдсэн суварга бий гэх ажээ.

Герегийн цац суварга

Эллинико тосгоны ойролцоо суваргатай ихээхэн төстэй чулуун байгууламжууд бий. Судлаачид эдгээрийн микэнүүд МЭӨ 2000-3000 он орчим байгуулсан гэдэг.

Маврикий арлын цац суварга

Энэтхэгийн далайд орших Маврикий арал Мадагаскараас бараг мянган бээрийн зүүнтээ байдаг. Хамгийн сонирхолтой нь энэ арлын цац суваргууд Африкийн нөгөө талд байх Тэнэрифү арлын Гуимарын цац суваргуудтай жигтэйхэн адилхан. Хэлбэр хэмжээ, материал нь ижил төстэй учраас эдгээрийг нэг үндэстэн барьсан гэж үзэж болох талтай. Суваргуудын ойролцоо 2 км бүс нутагт өөр хоорондоо холбоотой томоохон чулуун зам харгуй, хана, усан хоолой зэрэг байгууламжууд илэрсэн. 

Суданы цац суварга

Суданд Египтээс олон цац суварга гэж үзэх нь бий. Нил мөрний эрэгт элс шороонд дарагдсан эдгээр суваргыг тун бага судалжээ. Суданы улстөрийн адармаатай нөхцөл, дорой буурай байдал судалгааны ажилд садаа болдог аж.